Pha (Phase) là một trong những yếu tố quan trọng quyết định chất lượng âm thanh trong hệ thống loa, dàn karaoke, phòng thu hay âm thanh sân khấu. Nếu hệ thống bị lệch pha, dù có thiết bị đắt tiền cũng không thể đạt được âm thanh trọn vẹn. Vậy pha trong âm thanh là gì? Hiện tượng đồng pha, ngược pha ảnh hưởng ra sao và cách kiểm tra, khắc phục thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Pha (Phase) là gì?

Pha (Phase) trong âm thanh đề cập đến sự trùng khớp hoặc lệch nhau về thời gian của các sóng âm khi phát từ hai hoặc nhiều nguồn âm (loa, sub, micro,…). Sóng âm có dạng dao động hình sin, với mỗi chu kỳ dao động gồm đỉnh sóng (+) và đáy sóng (-).

• Khi hai sóng âm phát cùng nhịp và cùng hướng dao động → chúng cộng hưởng, tạo ra âm thanh mạnh mẽ hơn.
• Khi hai sóng âm phát ngược nhau, một sóng đi lên (+), một sóng đi xuống (-) → chúng triệt tiêu lẫn nhau, làm giảm chất lượng âm thanh.

Ví dụ: Hiểu đơn giản, pha giống như bước chân khi di chuyển:
- Đồng pha = Hai người đi cùng nhịp → Chuyển động mượt mà.
- Ngược pha = Hai người bước ngược nhau → Bị mất cân bằng, khó di chuyển.

Hiện tượng này tạo ra hai trạng thái chính: Đồng pha (In-phase) và Ngược pha (Out-of-phase).

2. Hiện tượng Đồng Pha trong âm thanh là gì?

2.1 Đồng Pha (In-phase) là gì?

Đồng pha xảy ra khi hai loa phát cùng một tín hiệu âm thanh và dao động cùng hướng, cùng nhịp.

2.2 Ảnh hưởng của Đồng Pha

• Âm thanh cộng hưởng mạnh mẽ, không bị méo tiếng.
• Bass có lực, tròn đầy, không bị mất tiếng.
• Âm thanh rõ ràng, có chiều sâu, mang lại trải nghiệm nghe tốt hơn.

2.3 Cách kiểm tra loa có đồng pha không?

• Đứng trước hai loa, nếu cảm nhận âm thanh chắc, bass mạnh, không bị hụt hơi, tức là hệ thống đang đồng pha.
• Kiểm tra dây loa xem cực dương (+) của ampli có kết nối đúng với cực dương (+) của loa hay không.

3. Hiện tượng Ngược Pha trong âm thanh là gì?

3.1 Ngược Pha (Out-of-phase) là gì?

Ngược pha xảy ra khi hai loa phát cùng một tín hiệu nhưng dao động ngược nhau – tức là khi một loa đẩy màng ra (+), thì loa kia lại hút màng vào (-). Điều này khiến sóng âm từ hai loa triệt tiêu lẫn nhau, đặc biệt là dải bass, làm âm thanh trở nên thiếu lực, loãng và mất đi sự chân thực.

3.2 Ảnh hưởng của Ngược Pha

• Âm bass yếu hoặc biến mất hoàn toàn dù loa vẫn đang hoạt động.
• Âm thanh bị rỗng, thiếu lực, mất đi sự cân bằng giữa các dải tần, khiến trải nghiệm nghe bị giảm sút đáng kể.
• Không gian âm thanh bị méo mó, người nghe có cảm giác như âm thanh bị hút vào giữa, không thể xác định rõ nguồn phát.
• Hiệu ứng stereo bị phá vỡ, khiến âm thanh không còn độ lan tỏa tự nhiên.
• Trong các dàn âm thanh sân khấu hoặc phòng thu, ngược pha có thể làm mất đi phần lớn năng lượng âm thanh, khiến hệ thống dù công suất lớn nhưng vẫn không tạo ra cảm giác mạnh mẽ.

3.3 Nguyên nhân& Cách xử lý Ngược Pha

• Cắm sai cực dây loa:  Đây là lỗi phổ biến nhất khiến loa bị ngược pha. Khi đấu dây loa, nếu đấu nhầm cực dương (+) và cực âm (-) giữa ampli và loa, hai loa sẽ dao động ngược nhau và dẫn đến triệt tiêu âm thanh.

Cách Khắc Phục: Thử đảo dây loa (đổi cực + và - trên một trong hai loa) và kiểm tra xem âm thanh có được cải thiện không.

• Loa sub và loa chính không đồng pha

Khi loa sub và loa chính không đồng bộ pha, bass có thể bị triệt tiêu thay vì cộng hưởng. Điều này thường xảy ra khi vị trí đặt loa sub không phù hợp hoặc không có điều chỉnh pha trên sub. 
Cách Khắc Phục: Một số loa sub chuyên nghiệp có công tắc đảo pha (Phase Switch 0°/180°). Hãy thử đổi vị trí này để tìm ra cài đặt phù hợp giúp âm bass chắc và mạnh hơn.

• Lắp đặt nhiều loa nhưng không kiểm tra pha

Trong các hệ thống âm thanh lớn (hội trường, sân khấu, dàn karaoke nhiều loa), nếu một số loa bị đấu ngược pha, chúng có thể triệt tiêu âm thanh lẫn nhau, làm giảm hiệu suất tổng thể.

Đảm bảo cực dương (+) trên ampli nối đúng với cực dương (+) trên loa và cực âm (-) kết nối đúng với cực âm (-).

•  Xử lý tín hiệu sai trên thiết bị âm thanh

Một số vang số, mixer hoặc crossover có thể gây lệch pha do cài đặt sai hoặc sử dụng hiệu ứng xử lý tín hiệu không phù hợp.

Nếu sử dụng vang số, mixer hoặc DSP, hãy kiểm tra xem thiết bị có chức năng đảo pha không. Nếu có, thử bật/tắt để xem âm thanh có cải thiện không

Hy vọng những kiến thức được chia sẻ trên sẽ giúp ích được cho bạn. Dbacoustic cám ơn bạn đã theo dõi bài viết!

Bạn đang tìm kiếm thiết bị âm thanh chất lượng hay muốn test thử âm thanh trực tiếp trước khi quyết định mua hàng? Hãy đến ngay hệ thống đại lý DBacoustic trên toàn quốc để trải nghiệm thực tế 

- Kho thiết bị đa dạng: Từ loa, micro, vang số đến cục đẩy công suất, đáp ứng mọi nhu cầu từ karaoke gia đình đến âm thanh sân khấu chuyên nghiệp.
- Tư vấn tận tâm: Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm sẽ giúp bạn lựa chọn sản phẩm phù hợp với mục đích sử dụng và ngân sách.
- Hỗ trợ lắp đặt & vận chuyển: Đảm bảo sản phẩm được cài đặt chuẩn chỉnh, mang lại hiệu suất âm thanh tối ưu.